Maarten van der Doelen

Chapter 9

echter symptomen van een droge mond (xerostomie) als gevolg van door de straling veroorzaakte ontsteking van de speekselklieren. De resultaten van deze studie, samen met het beschikbare bewijs van andere cohortstudies, suggereren dat 225 Ac-PSMA TAT effectief en veilig is voor de behandeling van mCRPC patiënten. Tot op heden wordt het effect van radium-223-therapie beoordeeld met maandelijkse biochemische testen en beeldvorming middels botscintigrafie en CT scan van thorax, buik en bekken voor en na radium-223 therapie. Hoewel deze evaluatiemethoden belangrijke informatie verschaffen over de respons op therapie, zijn nieuwe niet invasieve biomarkers voor effectevaluatie nodig. In hoofdstuk 3 van dit proefschrift beschrijven we de uitkomsten van een verkennend prospectief multicenter onderzoek dat veranderingen in circulerende perifere mononucleaire bloedcellen bij dertig mCRPC patiënten evalueerde voor, tijdens en na behandeling met radium-223. We zagen een substantiële afname van het absolute aantal lymfocyten tijdens de therapie. Tegelijkertijd werd een toename waargenomen in het aandeel T-cellen dat co-stimulerende of remmende checkpoint-moleculen tot expressie bracht. Bovendien nam de fractie van twee immunosuppressieve subsets - de regulerende T-cellen en de monocytische myeloïde-afgeleide suppressorcellen - toe tijdens de behandeling. De bevindingen in deze studie kunnen aanleiding geven tot specifieke onderzoeken naar radium-223 therapie in combinatie met kankerimmunotherapie (met name checkpointremmers, anti-PD-L1/anti-PD-1-middelen) bij mannen met mCRPC. Botmetastasen ten gevolge van prostaatcarcinoom kunnen pijn en verslechtering van de kwaliteit van leven veroorzaken. Met de toename van het aantal levensverlengende therapeutische middelen en de verbeterde prognose van het gemetastaseerd prostaatcarcinoom, is het handhaven of verbeteren van de kwaliteit van leven steeds belangrijker geworden. In hoofdstuk 4 rapporteren we de uitkomsten van een multicenter, prospectieve observationele cohortstudie die de gezondheids gerelateerde kwaliteit van leven (Engels: health-related quality of life, HR-QoL), psychische klachten en vermoeidheid evalueerde bij 122 mCRPC patiënten die werden behandeldmet radium-223 therapie.We vonden dat de HR-QoL stabiliseerde en dat ook psychologische klachten en vermoeidheid stabiel bleven bij patiënten die de radium 223-therapie voltooiden. Er werd echter een klinisch relevante en statistisch significante verslechtering van de HR-QoL, psychologische klachten en vermoeidheid in de loop van de tijd waargenomen bij patiënten die de behandeling voortijdig beëindigden. Een trajectanalyse onthulde dat verslechtering van de kwaliteit van leven in de loop van de tijd waarschijnlijker was bij patiëntenmet opioïdengebruik, lage hemoglobine- en hoge

236